Let op! Internet Explorer wordt niet meer ondersteund. Hierdoor kan de website mogelijk niet goed functioneren, gebruik een alternatieve browser om optimaal gebruik te maken van deze website. Klik hier om een alternatieve browser te downloaden.

25 maart 2024 • Leestijd 5-6 minuten

In gesprek met Gen Z

Je puberende dochter zit thuis op de bank en is aan het Facetimen met een van haar vriendinnen. Afko’s zoals “gemo” en “delulu is de solulu” vliegen je om de oren. Op dit moment voel je je waarschijnlijk ouder dan je bent. Je vraagt je dochter maar niet wat al die woorden betekenen, dat is immers gênant en ‘boomer’. Wij stelden een groep jonge Gen Z-ers alle vragen die jij aan de keukentafel niet gesteld krijgt.

Graag stellen wij Gen Z voor, ook wel de ‘iGeneration’ genoemd, geboren tussen 1997 en 2010. Nederland telt momenteel zo’n 3 miljoen Gen Z-ers die zich nu in hun studiejaren of het begin van hun werkende leven bevinden. Even een aantal kenmerken van generatie Z op een rijtje:

🛜 Staat bekend als ‘digital natives’ omdat zij zijn opgegroeid met het internet.
🏳️‍🌈 Is gewend aan- en omarmd meer diversiteit.
🌩️ staat bekend als een neerslachtige generatie, onder meer doordat zij zich zorgen maakt over het klimaat en goed ingelezen is in mentale gezondheidsproblemen.
☯️ Is opgegroeid in onzekere tijden en heeft daardoor meer behoefte aan stabiliteit, zowel sociaal als financieel.
✊Heeft zowel sociaal als politiek een sterke mening en laat deze meewegen in dagelijkse beslissingen.

Six Fingers is met een aantal Gen Z-ers het gesprek aangegaan om te achterhalen of zij zich herkennen in de stereotyperingen en aannames over hun generatie.

Hoe wordt naar geld en status gekeken?

Het eerste onderwerp dat wij aansneden was geld. Ons panel van pubers geeft aan druk bezig te zijn met financiën. Niet alleen in de vorm van zak/kleedgeld, ook in de vorm van verschillende side-hustles (extra bezigheid om geld te verdienen naast school of werk). Zo geven zij aan dat de meeste meiden uit de klas een eigen sieradenlijn in omloop hebben, zowel zelfgemaakt als middels dropshipping (doorverkoop). Ook de kledingkast wordt regelmatig uitgemest om via kledingverkoop app ‘Vinted’ de spaarpot te spekken. Bij de jongens uit de klas lijkt de handel omtrent games en Amerikaans snoep meer in trek te zijn.

Zij geven aan graag activiteiten buiten de deur te ondernemen zoals winkelen, lunchen en dineren, of de bioscoop te bezoeken. Naast het geld dat zij zelf verdienen stoppen de meeste ouders ook nog wat extra’s toe. Een van de sessiedeelnemers vertelde ons dat zij haar ouders er zelfs van had overtuigd om een inflatiecorrectie toe te passen op haar kleedgeld.

Naar de mening van oudere generaties leven jongere generaties zoals de Millennials en Gen Z-ers veelal boven hun stand. Wij waren hier ook benieuwd naar en vroegen hen of zij geldzaken onderling open bespraken. “Ja, daar zijn we heel transparant in. Het is ook handig om te weten wie wat te besteden heeft. Zo kunnen we altijd rekening houden met degene die iets minder te besteden heeft omdat zij veel afgebeld is door werk.”

Hoe communiceren jonge Gen Z-ers met elkaar?

Gedrag waar andere generaties hun vraagtekens bij zetten is het beeldschermgedrag van Gen Z. Tot onze verbazing geeft ons panel vooral aan oudere series te kijken zoals Friends en Gillmore Girls. Wanneer wij vragen naar de gemiddelde schermtijd wordt ons al snel duidelijk dat de sessiedeelnemers een onderscheid maken tussen actieve en passieve schermtijd. Er worden tijdens alle dagelijkse handelingen series en films opgezet. Niet om écht te kijken, maar als achtergrondgeluid. Die uren tellen dus niet mee.

Foto bij stelling: “Zonder mijn telefoon word ik gek”

Op social media worden Gen Z-ers veel geconfronteerd met ‘couple video’s’ van influencers die hun camera in positie brengen om vervolgens die perfecte picknick bij zonsondergang te filmen en te posten. Waar wij verwachtten dat zij hier vatbaar voor zouden zijn geven zij al snel aan “daar kijken we gewoon doorheen hoor, het is echt niet allemaal perfect.” Ook ‘dupes’ (goedkope maar goede namaakproducten) komen veel voor in het algoritme.

Het meeste gebruikte communicatiemiddel voor jonge Gen Z-ers is snapchat. Whatsapp wordt veelal voor groepsgesprekken gebruikt. Tegen onze verwachtingen in gaf de helft van onze deelnemers aan geen gebruik te maken van TikTok. “Ik wil gewoon niet dat teveel grote bedrijven mijn gegevens gaan verzamelen, dus ik maak geen account aan.” Het @nosstories Instagram account van de NOS houdt hen goed op de hoogte van TikTok’s overschrijdingen van de Europese privacyregelgeving.

Afko’s (afkortingen) en andere straattaal worden met enige regelmaat gebruikt. ‘Cap’ betekent dat iets onzin is, en iets dat ‘sus’ is is verdacht. Stuur je een vakantiefoto naar je puber en krijg je ‘VP’ terug, dan staat dat voor ‘veel plezier’. ‘Gemo’ staat voor het veelgebruikte ‘gezelliemozarellie’ en is in bijna iedere context toepasselijk.

Wanneer een crush of andere klasgenoot in het geheim besproken wordt gebeurt dit vaak met fruitschaal codetaal. “Iedere groep kent zijn eigen groente en fruitsoorten toe aan andere klasgenoten. Iemand die lang en dun is noemen we bijvoorbeeld komkommer. Paprika, ananas en perzik zijn allemaal positief en worden vaak gebruikt.”

Foto bij stelling: “Ik kan goed omgaan met stress”

Hoe wordt stress ervaren en in welke mate komt dat doorgaans voor?

De antwoorden op de stelling “ik kan goed omgaan met stress” zijn wisselend. In de eerste instantie geven zij aan niet buitensporig vaak gestrest te zijn, op een incidentele mental-breakdowns na. Wanneer we inzoomen op de oorzaak van stressfactoren geven zij aan dat de nasleep van de pandemie een grote rol speelt. “Veel leerlingen hebben het gevoel dat ze achterlopen en dat er veel prestatiedruk op hen ligt om je toekomst uitgestippeld te hebben.” Ook geven zij aan door de constante aanwezigheid van smartphones minder goed rust te vinden. Zij hebben er daarom ook weinig problemen mee dat deze sinds korte tijd verboden zijn in klaslokalen.

Hoe zien Gen Z-ers de toekomst tegemoet en hoe maakbaar is deze toekomst volgens hen? Ook vroegen wij hen naar de relaties tot andere generaties en hoe we deze mogelijk nader tot elkaar kunnen brengen.

Ongeacht je generatie, we voelen ons allemaal wel eens onbegrepen door een ander. Echter zijn er wel bepaalde onderwerpen waarop vaak een verschil van inzicht bestaat. Volgens onze respondenten zit hem dat onder meer in opvattingen over diversiteit en inclusiviteit. Zie hier een aantal antwoorden van onze respondenten:

Ik geloof dat Gen Z een generatie is waarin “alles geaccepteerd wordt en alles kan”. In conversaties over bijvoorbeeld gender en seksualiteit merk ik dat oudere generaties heel anders denken over wat mogelijk is en zelfs wat “bestaat”. Gen Z is een generatie met open-minded mensen die geloven in mogelijkheden.”

“Op mijn werk wilden we ergonomische stoelen, onze Boomer directeur vond dat onzin. Als ik praat over dingen die ik belangrijk vind, zoals queerness, sociale gelijkwaardigheid en aanpassen aan anderen krijg ik vaak van mijn ouders, groot ouders, tantes, opa’s en oma’s te horen dat het onzin is en dat mensen normaal moeten doen.”

Moeten we allemaal dezelfde kijk op een onderwerp als diversiteit en inclusiviteit hebben?

Nee, dat is geen vereiste. Toch is het hebben van een open blik en het bijstellen van je vooroordeel een aanrader. Volgens een onderzoek van Forbes geeft 83% van Gen Z-ers aan het belangrijk te vinden dat een werkgever zich committeert aan D&I (diversity & inclusivity) doelen. Ook FastCompany en het World Economic Forum schrijven over de noodzaak van het onboarden van een ‘multi-generational workforce’. Niet omdat het de sfeer op kantoor aanzienlijk verbetert, maar vanwege de toename in productiviteit, personeelsbehoud, en interne upskilling. Onze tip voor een D&I-proof werkomgeving: minder oordelen, meer vragen stellen.

Hoe zit het met onbegrip over het telefoongebruik en de werkethiek van Gen Z?

De smartphone is veel meer dan een dumb-content fabriek voor TikTok dansjes en influencer product reviews. Gen Z is nu eenmaal opgegroeid met tech en dat kenmerkt deze generatie sterk. Hierover zeiden onze respondenten het volgende:

“Als ouderen niet begrijpen dat bij ons bijna alles via een online manier (met name telefoons) gaat. Dan zeggen ze “leg dat ding weg”, als het niet uitkomt of als je met iets redelijk belangrijks bezig bent.”

“Bijvoorbeeld wanneer er een situatie is waar iets onduidelijk is, en ik het antwoord wil opzoeken, wordt er een opmerking gemaakt over mijn ‘opzoekgeneratie’.”

De vaak genoemde telefoonverslaving is echter niet uniek voor Gen Z. Hoewel Gen Z hun telefoon gemiddeld meer uren per dag gebruikt, geven andere generaties bijna even vaak aan dat zij moeite hebben met het verminderen van hun schermtijd. Sterker nog, 41% van Gen Z-ers onderneemt actief stappen om schermtijd te verminderen tegenover 31% Boomers.

Dan  het volgende onderwerp, werkethiek. De 9 tot 5 kantoorbaan lijkt niet meer helemaal in trek bij Gen Z-ers. De zoektocht naar zingeving, die is ingezet tijdens de pandemie, is hier een grote katalysator van. Daarnaast loont werken in bepaalde opzichten niet meer als het voorheen deed. Zo is er spraken van ‘de pechgeneratie’ die een studieschuld heeft opgebouwd en daardoor financiële zorgen ervaart.

Ook is er met betrekking tot de woningmarkt een flinke kloof ontstaan in het gemiddelde salaris t.o.v. de gemiddelde woningprijs. Zodoende zien veel Gen Z-ers hun kansen op de woningmarkt somber in en krijgt werken een ander doel en een andere lading. Meer zingeving en meer zelfactualisatie.

Hoe kijkt Gen Z aan tegen het vaak genoemde vooroordeel dat Gen Z ‘een neerslachtige generatie’ zou zijn? 

“Er wordt vaak een vergelijking gemaakt met vroeger, waarin Gen Z negatief wordt weggezet en wordt beweerd dat Gen Z zich aanstelt en te veel klaagt. Ik hoor ook vaak van mijn ouders dat zij het vroeger zwaarder hadden en dat wij ons niet moeten aanstellen.”

“Omdat er nu wel gepraat wordt over dingen die vroeger verzwegen werden, betekent niet dat dit vroeger geen probleem was, echter werd hier niet over gepraat. Het feit dat onze generatie nu eerder aankaart wat zijn/haar/hen problematiek is, is iets wat andere generaties niet gewend zijn en zien als ‘aanstellen’.”

Tegelijkertijd klinken er ook kritische geluiden van generatiegenoten.

“Ik snap het wel, maar naar mijn idee ben ik ook geen Gen Z-er maar meer een Millennial. Er kan niks meer tegen de generatie gezegd worden. Kinderen zijn vaak klein gehouden door ouders, waardoor de hardheid van de wereld wordt gezien als iets wat niet door de beugel kan. Er kan geen rekening gehouden worden met iedereen.”

“Ik vind dat de Gen Z generatie lui is. Ze gedragen zich als zwakke schakels want alles is te heftig of ze kunnen het niet meer aan. Ik weet niet wat er gebeurt is waardoor mensen zich zo gedragen, maar ik irriteer me eraan.”

Misschien is de belangrijkste vraag, hoe kan de wereld het beste omgaan met Gen Z?

Volgens onze respondenten is het antwoord niet zo moeilijk. Begrip tonen voor elkaars situatie, erkennen dat tijden veranderen en elkaar serieus nemen. Ons favoriete antwoord:

“Ik zou het liefst een positieve benadering van deze verschillen willen zien, dat we allemaal iets van elkaar kunnen leren en dat iedere generatie eigen (gegeneraliseerde) kenmerken en vaardigheden heeft die bruikbaar en waardevol zijn in een groep van meerdere generaties.”

Tot slot, hoe zien onze jonge respondenten de toekomst tegemoet?

In de antwoorden zien we een duidelijke tweedeling. Gen Z is optimistisch over de eigen toekomst, maar minder hoopvol over de toekomst van de wereld. De eigen toekomst voelt nog maakbaar genoeg en er is vertrouwen dat onzekere zaken wel op hun plek zullen vallen. Verder is de toekomst nog een groot en soms eng vraagteken. Hoe we de clustercrisis gaan aanpakken (wonen, klimaat, vluchtelingenopvang) valt nog te bezien. Vooral het vertrouwen in de politiek ontbreekt bij onze respondenten, maar dat geldt niet alleen voor Gen Z-ers.

Tot zover onze inzichten over de kleurrijke, dynamische, en toekomstbepalende Generatie Z. Wij blijven ontwikkelingen over Gen Z op de voet volgen in ons (trend)onderzoek om ons en onze klanten te kunnen blijven voeden.

Auteur: Luuk Huijsmans

Daag ons uit.
Stel een vraag.