Laat ons jullie voorstellen aan Generatie X. Een generatie die niet helemaal gelijkwaardig vertegenwoordigd wordt in de media in verhouding tot de boomers, millennials en Gen Z’ers. Daardoor heb je wellicht niet meteen een beeld van ‘een typische Gen X’er’ in je hoofd. De meeste Gen X’ers die wij spraken wisten zelf overigens niet dat zij tot deze generatie behoorden.
De leden van deze generatie zijn geboren tussen 1965 en 1980 en volgen daarmee de babyboomers op. Net als iedere generatie zijn zij gevormd door de omstandigheden waarin zij opgroeiden, wat nu richtinggevend is voor hun normen, waarden en opvattingen. Gelukkig is het, op het obstakel van een drukke agenda na, niet moeilijk om Gen X’ers te bereiken en spreken. Wij interviewden collega’s, vrienden en onbekende Gen X’ers om de vraag ‘wat kenmerkt Gen X’ te beantwoorden.
De naam Gen X komt uit het boek ‘Class: A guide through the American status system’ (1983) door Paul Fussell. De X staat destijds voor een groep mensen die zich af wil zetten tegen de druk om geld, status, en de gevestigde sociale rangorde. De term Gen X werd verder populair gemaakt door Douglas Coupland zijn boek ‘Generation X, Tales for an accelerated future’. Andere namen die ook wel eens genoemd werden, maar minder zijn blijven hangen zijn ‘de Babybusters’ en ‘de verloren/vergeten generatie.’
Laten we beginnen bij het begin en kijken naar de jeugd van Gen X. In de loop van de jaren 60 gingen steeds meer vrouwen, en dus ook moeders, aan het werk. Een gezin waar beide ouders niet thuis waren kwam dus steeds vaker voor en vroeg om meer zelfstandigheid van de kinderen. Zodoende werd de term ‘sleutelkinderen’ geïntroduceerd, wie zichzelf binnenlieten bij thuiskomst. Veel Gen X’ers hebben het idee dat zij hierdoor zelfredzamer zijn dan andere generaties. Gen X was ook de eerste generatie die opgroeide met videogames, welke populair werden in de jaren 70’ en 80.’
De tijd die een generatie als tiener of jongvolwassene doorbrengt is sterk kenmerkend voor het karakter van de generatie. Hiervoor kijken we bij Gen X vooral naar het eind van de jaren 70 tot en met begin jaren 90. In deze tijdsspannen zullen velen zich herkennen in één van de velen subculturen die destijds ontstonden en populair waren. Subculturen zoals de hippies en de artistiekelingen werden door de Babyboomers geïntroduceerd en werden zowel de inspiratie als de tegenpool voor Gen X subculturen. Zo kenden de jaren 80 subculturen als hip-hop, new wave, gothics en punkers. Vooral de punkers zetten zich af tegen de gevestigde sociale orde als een reactie op materialisme en stijgende werkeloosheid.
Anderzijds waren idolen zoals Madonna ontzettend bepalend in popcultuur voor die tijd. Zo gingen vrouwen zich veel meer uitgesproken kleden met bijvoorbeeld zichtbare korsetten en bustiers in combinatie met felrode lippenstift. Deze trend werd later bekend als ‘power dressing.’
“Ik was helemaal fan van Madonna en de Dolly Dots. Als je geen puntkam had, hoorde je er simpelweg niet bij. De haren moesten altijd getoupeerd en gefixeerd worden met lak. Tot de irritatie van mijn moeder had ik zo’n schuine lok voor mijn ogen die ik dan altijd weg moest blazen als die in de weg hing.” – Marianne (1968)
Ondanks de sterk kenmerkende subculturen en tal van definiërende ontwikkelingen, blijkt uit onderzoek dat Gen X moeite heeft met het helder omschrijven van wat hun generatie kenmerkt. Volgens een Pew Research enquête gaf 50% van Gen X’ers aan dat hun generatie uniek is. Tegelijkertijd kwamen zij moeilijk tot een consensus over wat hen dan precies uniek maakte. Zo gaf 12% van Gen X’ers aan dat het door hun gebruik van technologie kwam, maar dit werd onder millennials veel sterker gevoeld met 24%. Volgens Gen X’ers komt het ontbreken van duidelijke kenmerken door het gebrek aan media aandacht, welke wij al aanstipten in de introductie van dit artikel.
Via een enquête vroegen wij aan Gen X’ers om hun eigen generatie te beschrijven aan de hand van wat zij er al over weten.
- Eigenlijk wellicht nog te weinig. Ik denk meer na over de verschillen in leeftijden, de veranderende wereld en generaties. Ik ben minder bezig met de generaties aanduidingen zoals X en babyboomers. Ik merk daarnaast dat de jaartallen overal anders zijn en vraag me af wie deze terminologie bedacht heeft. (1968)
- Eigenlijk niet zoveel. Ik heb net even gekeken maar ik blijk er zelf een te zijn! (1980)
- Ik wist niet eens dat ik tot Generatie X behoorde. Daarom is het moeilijk om hun wereldbeeld te omschrijven. Misschien dat we zijn opgegroeid met zowel analoge als digitale technologieën? (1978)
- Poeh, ik heb eerlijk gezegd geen goed idee. Ik denk redelijk strikt, plichtsgetrouw, in het algemeen gericht op carrière maken bij multinationals en minder als zelfstandig ondernemer werken (in vergelijking met jongere generaties). (1968)
Laten we tot slot nog even inzoomen op een belangrijk deel van het leven van een Gen X’er, werk. De start van het werkende leven van Gen X ging niet over rozen. Na de oliecrisis in de jaren 70 werden veel Westerse landen getroffen door een economische crisis in de jaren 80, met stijgende energieprijzen en inflatie als gevolg. De banen waren schaarser waardoor de angst heerste dat Gen X’ers een lange termijn achterstand op zouden bouwen. Gelukkig bleek dit in de loop van de jaren 90 enorm mee te vallen.
In relatie tot deze inhaalslag en het bouwen van een carrière zien we het zelfredzame karakter van Gen X tot bloei komen. In de rebelse tienerjaren werd er op Gen X neergekeken door oudere generaties en werden zij bestempeld als lui en stuurloos. In het werkende leven blijkt juist het tegenovergestelde waar. Gen X heeft een sterke werkdrive en de uitdrukking ‘niet lullen, maar poetsen’ is zeker van toepassing. Gen X’ers zijn ondanks dat zij niet terugdeinzen voor 40+ uur werken per week op zoek naar een goede balans tussen werk en privé.
“Sinds de pandemie is mijn werk/privé balans veel beter. Ik zie het thuiswerken soms echt nog als een cadeautje waar dat voor jongere generaties niet meer dan normaal is. Ik werk nu nog 40 uur en heb mezelf altijd voorgenomen dat ik het tegen mijn 50e wel heb verdiend om af te schalen naar 36 of 32 uur.” – Maarten (1980)
“Onze werkethos is denk ik typerend voor Gen X. We vinden het werk dat we doen heel belangrijk en tonen een sterke commitment. Ik heb een lange tijd 60 uur per week aangetikt, maar op termijn werd het belangrijker om tijd vrij te maken of thuis te kunnen zijn met de kinderen.” – Floris (1979)
De werkethiek van Generatie X lijkt dus weldegelijk een sterke karaktereigenschap waar veel generatiegenoten zich in herkennen. Maar hoe kijken zij dan aan tegen alle nieuwe ontwikkelingen, op de werkvloer en daarbuiten, als het aankomt op de millennials en Gen Z’ers? We kunnen wel stellen dat jongere generaties andere opvattingen hebben bij een gezonde werk/privé balans.
Er zijn verschillende onderzoeken die Gen X vergelijken met de rest van de bevolking die proberen te achterhalen waar zij afwijkt van het gemiddelde. In vergelijking tot andere generaties shoppen zij evenveel online, eten zij even vaak buiten de deur en gaan zij even vaak op vakantie. Volgens generatie experts is juist het ‘gemiddelde gedrag’ hetgeen dat Gen X typeert en tevens minder interessant voor media maakt. De verschillen zitten dus niet zo zeer in het gedrag, maar meer in de normen en waarden die hen motiveren.
Gen X is de eerste generatie waar in veel gevallen beide ouders kostwinner waren. Dit heeft hen onder de naam ‘sleutelkinderen’ al jong zelfstandig gemaakt. Deze jong verworven zelfstandigheid is bij veel Gen X’ers ontpopt tot een sterke wens voor autonomie, zowel in het privé- als zakelijke leven. De voorgangers van generatie X (Babyboomers en de stille generatie) zijn veel meer gewend om te werken en leven in hiërarchische structuren. De Gen X’ers, wie opgroeiden in economisch onzekere tijden, gedijen veel beter in vrije omgevingen waar zij eigen keuzes kunnen maken. Zij deinzen veel minder terug van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid op de werkvloer dan de jongere Millennial en Gen Z generaties. Het is dus ook niet gek dat een groot deel van de wereldleiders bestaat uit Gen X’ers. In een onderzoek van DDI is gekeken naar 25.000 leiderschapsrollen en daarvan werd 51% bezet door Gen X. Wist je dat de gemiddelde leeftijd voor een nieuwe CEO 53 jaar is?
Wat maakt Gen X’ers zulke goede leiders in de ogen van anderen?
Gen X wordt ook wel ‘de pragmatische generatie’ genoemd. Zij worden omschreven als aanpakkers die situaties rationeel benaderen en zoeken naar de meest logische en nuttige oplossing. Volgens Dr. Lisa Chang is dat een kwaliteit die jongere Millennial– en Gen Z– collega’s juist enorm waarderen. Zij erkennen dat Gen X’ers goede mentoren zijn en structuur en rust bieden op de werkvloer. Ook hebben Gen X’ers een veel directere communicatiestijl dan jongeren. Zij praten vaker met een subtekst of cynisch/humoristische benadering. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de voorkeurs emailhandtekeningen van Gen Z. In plaats van zakelijk en correct, kiezen zij liever voor grappig en persoonlijk.
Tip: Mocht jij op het werk wel eens tegen miscommunicatie tussen generaties aan lopen, probeer dan eens metacommunicatie. Oftewel, communiceren over het communiceren. Door dat vaker te doen leg je sneller de vinger op de zere plek.
In de ogen van anderen is Gen X dus een pragmatische generatie die gericht is op productiviteit. Grappig genoeg komt er een hele andere waardendynamiek uit onze enquête naar voren. Wij vroegen Gen X’ers om een aantal waarden te rangschikken van meest belangrijk tot minst belangrijk. Wat blijkt nu? Efficiëntie en productiviteit scoren laag en succes komt niet hoger op de lijst dan gemiddeld. De top 3 waarden zijn familie, geluk en vrijheid. Gen X wordt vaak benaderd vanuit een professioneel oogpunt, maar dat is dus zelden een volledige afspiegeling van hun levens en de normen en waarden waar zij mee leiden.
Terugkomend op het begin van dit artikel kunnen we dus (statistisch) vaststellen dat Gen X er een ‘gemiddelde’ leefstijl op nahoudt. Dit brengt zowel positieven als negatieven met zich mee. Om met het negatieve te beginnen; het is zonde dat Gen X als generatie niet genoeg belicht wordt wegens een oppervlakkig gebrek aan sappige content voor media. Het positieve is de unieke positie en kracht van Gen X’ers om te bemiddelen tussen generaties en richting te geven aan een toekomst die werkt voor al deze generaties. Dus Gen X’ers, show us what you’re made of. En voor de rest van jullie, zet die Gen X’ers eens wat vaker in het zonnetje.
Auteur: Luuk Huijsmans