Inleiding

Het idee dat de Verenigde Staten zouden kunnen uiteenvallen, klinkt als sciencefiction. En voorlopig is dat ook zo. Maar in de afgelopen maanden komt het idee toch regelmatig aan bod en groeit de aandacht met name in de academische wereld, in de media en zelfs in de politiek. Omdat wij vanuit Six Fingers graag in scenario’s denken om de verbeeldingskracht en creativiteit te voeden, vonden wij het interessant scenario’s hiervoor uit te werken.

 

Waarom scenariodenken

Scenario’s helpen bij het oordeelloos verkennen van de toekomst. Door diverse scenario’s uit te denken, wordt niet alleen je voorstellingsvermogen aangezet, maar ook je creativiteit uitgedaagd. Wat als een van de scenario’s uitkomt, wat is dan de situatie en hoe kun je daarop reageren? Organisaties helpt dit enorm bij het toekomstdenken en het bepalen van de mogelijke strategie plus daar bijbehorende innovaties.

 

Recente signalen

Signalen vormen de basis van ieder scenario. Er is een diversiteit aan signalen in de VS: Politieke onrust, polarisatie, staten die tegenover elkaar staan qua beleid, federaal versus lokaal beleid en meer. Natuurlijk vormen de Amerikaanse grondwet en het leger en de economie sterke integrerende krachten.  De grondwet geeft politieke samenhang, het leger zorgt voor veiligheid en eenheid en de economie schept materiële afhankelijkheid en gezamenlijke belangen. De vraag is echter wel of integratie door iedereen gewenst is, want er zijn recent steeds meer signalen van verdeeldheid. Enkele signalen die duiding geven aan mogelijke scenario’s zijn de volgende.

1. Afscheidingsinitiatief Calexit in Californië

In Californië is een burgerinitiatief gestart om in 2028 een referendum te organiseren over mogelijke afscheiding van de staat uit de VS. Hoewel dit initiatief juridisch vrijwel kansloos is, toont de groeiende frustratie over het federale beleid aan. Historisch gezien voelt Californië zich politiek en cultureel anders dan de rest van de VS (liberaler, progressiever, nadruk op klimaat en diversiteit). Wat als na dit eerste afscheidingsinitiatief er meerdere volgen?

2. Federaal vs Staten

Het inzetten van federale troepen in binnenlandse situaties is in de VS historisch gezien zeer uitzonderlijk en politiek beladen. Toch zet Trump recent in Los Angeles en Washington troepen van de National Guard in “to restore law and order.” Volgens critici is dit juist bedoeld om meer controle te krijgen en een ondemocratische beweging in gang te zetten. Wat als het leger vaker ingezet gaat worden, tot welke tegenacties gaat dit leiden?

3. Toename van politiek geweld

De recente moord op rechtse activist Charlie Kirk heeft de zorgen vergroot over een spiraal van politiek geweld. In juni werd de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van Minnesota, Melissa Hortman, vermoord. De dader had een lijst met nog meer namen van Democratische politici. Deskundigen waarschuwen dat toenemende radicalisering en gewapende confrontaties de maatschappelijke cohesie in de VS verder onder druk gaan zetten. Wat als dit geweld voortzet, hoe krachtig zal dit de polarisatie voeden?

4. Greater Idaho-beweging

Een ander signaal, maar ook opvallend. In het landelijke oosten van de staat Oregon hebben meerdere kiesdistricten aangegeven dat zij liever bij de buurstaat Idaho horen. Het gaat hier om een verandering  van de staatsgrenzen in plaats van uittreden. Toch weerspiegelt dit de culturele en politieke kloof tussen stedelijke en landelijke gebieden. Wat als deze beweging andere kiesdistricten inspireert, tot welke bewegingen gaat dit mogelijk leiden?

Dit zijn enkele opvallende signalen. Laten we eens gaan kijken tot welke mogelijke scenario’s dit kan leiden voor de VS en als gevolg daarvan de wereld en de EU.

 

Scenario’s voor 2050

Meerdere scenario’s zijn altijd denkbaar en maken je minder kwetsbaar, beter voorbereid en flexibeler in de onzekere wereld waarin we leven. De vier onderstaande scenario’s zijn een gedachtespinsel wat uiteraard nog veel dieper kan worden uitgewerkt.

1. Superkracht

De VS blijft bestaan als één federatie en de samenwerking tussen staten is toegenomen. Het risico van polarisatie heeft uiteindelijk geleid tot toch elkaar meer opzoeken en te focussen op waar wel verbondenheid is. Zeker ook de toename van de macht van China en India werkte samenwerking in de hand. De economie en met namen de voorsprong op technologie heeft de Amerikaanse dominantie versterkt. Deze superkracht zorgt voor de dominantie als supermacht.

2. Regiokrachten

De VS blijft formeel één land, maar functioneert meer als een confederatie met sterke regionale blokken. Bijvoorbeeld de Westkust, het Zuiden en de Noordoostkust. Het betekent dat Washington  minder invloed heeft en staten zelf bepalend zijn op belangrijke onderwerpen als klimaatbeleid, gezondheidszorg, migratie en zelfs handel. Denk aan de EU-structuur, maar dan binnen één land.

3. Nieuwe landen

Hoogoplopende spanningen zorgen voor meer lokale focus en daarmee de wens om zelfstandig verder te gaan. Californië of misschien zelfs de Westkust zou een apart land kunnen worden, net als delen van Texas of het Greater Idaho blok. Grote schokken kunnen leiden tot deze scheuring, omdat de manier van reageren hierop lokaal sterk afwijkt van de federale denkwijze. Een voorbeeld is bijvoorbeeld extreme klimaatverwoestingen door droogte in het Westen en een zeespiegelstijging in Florida. Of een gigantische economische crash door de enorme schuldenlast van de VS en de dollar die niet meer als de enige wereldreservemunt wordt gezien mede ingegeven door de ontwikkeling van de alternatieve reservemunt BRICS .

4. Supermacht af

De VS blijft één geheel, maar interne spanningen en economische ongelijkheid maken het land minder stabiel en minder invloedrijk op wereldniveau. Door de polarisatie is het voeren van langetermijnbeleid onmogelijk geworden, wat China en India een grote voorsprong heeft bezorgd en beide landen de VS hebben ingehaald als belangrijkste economische en politieke macht. Zeker de eerder genoemde schuldenlast kan dit proces versnellen.

 

Realiteit

De kans dat de VS op korte termijn uiteenvalt, is uiteraard klein, daarvoor zijn de constitutionele, economische en militaire barrières enorm. Maar de recente gebeurtenissen maken duidelijk dat regionale afscheidingsbewegingen en politieke polarisatie reële uitdagingen vormen voor de stabiliteit. En daarmee de wereldorde.

 

En nu, wat betekent dit voor de EU en Nederland?

Een hele belangrijke vraag, waar multidisciplinair over nagedacht moet worden. Dat is zoals in de inleiding vermeld ook nadrukkelijk de bedoeling: Het aanzetten van het voorstellingsvermogen en de creativiteit om zo tot alternatieve ideevorming te komen over de toekomst.

Alle bovenstaande scenario’s hebben onlosmakelijk invloed op de te maken keuzes in de EU en de vorm van samenwerking met de VS. Het uiteenvallen van de VS zou de EU namelijk hard raken op veiligheid, economie, geopolitieke macht én interne stabiliteit door de historisch sterke verwevenheid tussen de VS en de EU op politiek, economisch en militair vlak.

Langetermijndenken is noodzakelijk in de onstabiele wereld waar we in leven. Scenariodenken is hier een uitermate geschikt instrument voor. Het helpt vooruit te kijken, risico’s te begrijpen en wendbaar te blijven in een onzekere wereld.